Gevonden op het zicht in de duinen. Wandeling van nog geen twee uur gemaakt door duinen. De oplettende wandelaar kan de hulzen zo van het zand oprapen. Soms een enkele huls, en soms een aantal bij elkaar of zelfs op een hoopje. Het zand blijft om de zoveel tijd weer nieuwe vondsten prijs geven.
Stormy weather
Na elke flinke storm ga ik naar mijn vertrouwde stekkie waar ik al 20 jaar kom en elke keer raap ik weer een hele berg vondsten bij elkaar, van hulzen tot munten, knikkers, glaswerk, bakeliet, patroon clips, granaatscherven, servies scherven enzovoort. Wanneer ik in de zomer een aantal keer ben gaan zoeken dan ligt er na een tijdje niets meer, maar zodra de eerste herfst stormen er over heen zijn gegaan begin ik weer van voor af aan. Tot aan diep in het voorjaar. Geen detector, dat is niet toegestaan in de duinen, maar die heb ik ook helemaal niet nodig. En zo combineer ik een heerlijke wandeling door mijn geliefde duinen met mijn hobby; Het zoeken naar geschiedenis. Voor mij het leukste en meest ontspannen uitje. Zo vond ik een paar jaar geledendeze koperen 2 pfennig muntvlak voor de ingang van een Duitse bunker.
Duitse 7.92 hulzen Atlantikwall
Onze duinen waren natuurlijk onderdeel van de Atlantikwall tijdens de tweede wereldoorlog. Het gebied is toentertijd vol gebouwd met bunkers, tankwallen en -grachten, loopgraven en allerlei defensieve obstakels om een eventuele invasie het hoofd te kunnen bieden. Over de gehele lengte van het duingebied in west Nederland kom ik vooral het type 7.92x57mm kogelhulzen tegen. Niet heel verwonderlijk, de Duitsers gebruikte het afgesloten duingebied veel om te oefenen met hun wapens en bovendien kon dit type patroon kon vanuit veel verschillende type wapens afgeschoten worden. Zoals het Gewehr 98, karabijn 98K, Gewehr 41 en 43 en nog een heel scala meer.
Makermerk en identificatie
Het leuke aan het vinden en verzamelen van oude kogelhulzen is dat, als de onderkant nog goed leesbaar is, er makkelijk informatie van valt af te lezen, zoals het jaartal van fabricage en de fabrikant en zelfs het materiaal waar de huls van is gemaakt. Zo valt op enkele van bovenstaande hulzen te lezen; ’39 P186 S* 2′ dit staat voor het jaartal 1939, fabrikant P186; Metallwerk Wolfenbüttel GmbH, Halchterstraße, 21, Wolfenbüttel. S*; Messing en 72% koper. 2: lotnummer uit de fabriek.
Een blikje gevuld met verband om eerste hulp te verlenen op het slagveld. Ook zit er een zakje in met crystalline sulfanilamide. Dit zakje gevuld met poeder moest over de wond gestrooid worden om ontstekingen van de wond tegen te gaan. Dat is wat je vaak ziet in de oorlogsfilms en docu’s dat er wit poeder over de wond gestrooid word. De rand moet van de verpakking worden afgenomen en dan verschijnt het zakje met sulfanilamide, en het snelverband.
Sinds 1904
Dit soort verpakkingen met verband waren al in ontwikkeling sinds 1904. Het begon met met was afgesloten kartonnen verpakkingen, om besmetting tijdens een gasaanval tegen te gaan, en later werden dat de blikjes. Het first aid blik dat je hier ziet is geproduceerd van 1941 tot 1943. Daarna kwamen ook kunststof blikjes en zelfs rubber verpakkingen.
Deze knijpkat van het type 7424 – 03 uit de tweede wereldoorlog is ontwikkeld door Philips. De knijpkat verkreeg zijn bijnaam door het geluid wat het produceerde bij de bediening. Een kat-achtig jankend geluidje. Door het tekort aan allerlei grondstoffen en producten, en het gebrek aan batterijen, was men genoodzaakt om creatief na te denken over de kleinste voorwerpen voor ons dagelijks gebruik. Door de verduistering was het beschikken over een lichtje in de duisternis een erg belangrijk goed geworden. Philips had hier een handige oplossing voor in de vorm van de knijpkat, en zaklamp die werkte met handbediening. De knijpkat is uitgevonden door Ir. L.J. Kalff. Hoewel de knijpkat pas is gepatenteerd in 1942, is de productie al vanaf 1941 gestart. Philips maakte ook knijpkatten voor de Duitse Wehrmacht, deze productie vond vanaf eind jaren ’40 plaats in het kamp Vught. Samen met de beruchte batterijen fabriek van het kamp Vught van de B677 speciale werkplaats van Philips waarvan alle daar werkende personen naar Auschwitz zijn gedeporteerd met het transport van juni 1944.
Verschillende versies
Het eerste model Philips knijpkat was type 7424 van ongekleurd alluminium en later in de productie groen gekleurd. Door gebrek aan grondstoffen werden de latere type zaklampen gemaakt van messing of nog later van zink. Het model 7424 – 03 zijn allemaal van het groen gekleurde model. De “Duitse Wehrmacht” knijpkat had een draag leertje bevestigd aan de achterkant en had aan de onderkant in gedrukt; Wehrmachteigentum. Opschrift aan de onderkant; “Made in Holland type 7424-03. Philips logo. Importe de Hollande. 2,5 volt 0.1A”. De hier afgebeelde knijpkat is volledig werkend met alle originele onderdelen en schroefjes. De lens is afneembaar door te draaien zodat de gebruiker het lampje kan vervangen. Verder voorzien van een schuifje om de knijparm van de zaklamp in de lamp te vergrendelen, waardoor de knijpkat ook erg makkelijk in de jaszak meegedragen kan worden.
Op 6 september 2019 is het Nationaal Monument Oranjehotel officieel geopend Door Koning Willem-Alexander. Na flinke werkzaamheden, die het originele karakter van het oude cellencomplex in de oude Scheveningse gevangenis recht aan doen, is het ‘Oranjehotel’, en de beruchte dodencel ‘Cel 601’, nu te bezoeken voor iedereen. Wo2verzameling.nl was erbij, en we vroegen ons tegelijkertijd af; ‘Wat voor geheimen zitten er nog in de grond op het terrein van deze oude ‘heldengevangenis’?
Op uitnodiging
Wo2verzameling.nl was aanwezig bij de officiële openingsplechtigheid van het Nationaal Monument ‘Oranjehotel’ in Scheveningen op 6 september 2019. Ik (Onno) kreeg deze uitnodiging omdat er een portret hangt van mij, terwijl ik het horloge ter herinnering aan verzetsheld Gerard Schuurman toon. Gerard Schuurman was gedetineerd in het Oranjehotel, en deze verzetsheld is vermoord door de Duitse bezetter op de Waalsdorpervlakte.
Zichtbare vondsten
Terwijl ik en mijn vrouw over het terrein aan het wandelen waren, viel ons al op dat er her en der pijpenkopjes en steeltjes tussen het zand op het terrein te vinden waren. De dagen erna bleef ik mijzelf afvragen wat er nog meer in de bodem rond het Oranjehotel verborgen kon liggen. Daarop heb ik contact gezocht met de directeur van het Oranje Hotel, mevrouw Anke van der Laan, en heb ik mijn nieuwsgierigheid en vermoeden over de eventuele aanwezigheid van voorwerpen op het terrein kenbaar gemaakt. Nu het terrein nog grotendeels braak lag, leek het ons een goed moment om, met het grootste respect voor het Nationaal monument, bodemonderzoek te doen. Het Nationaal Monument Oranje Hotel deelde onze nieuwsgierigheid, en ik kreeg toestemming om op het terrein met het bodemonderzoek te gaan beginnen.
Metaaldetector zoekgroep
Samen met mijn ervaren zoekgroep, bestaande uit Michel van Kuijeren, Dion Koop en ik zelf, zijn we op uitnodiging van het Oranje Hotel eind september bodemonderzoek gaan verrichten op het terrein rond het Oranje Hotel. We zoeken met de gevoelige Deus metaaldetectoren. Alle vondsten worden netjes op de tafel uitgestald en geregistreerd. We zijn al jaren enthousiaste zoekers, en worden graag uitgenodigd om in opdracht, of op ons eigen verzoek, op bijzondere plekken gericht en respectvol bodemonderzoek uit te voeren. ‘Omnis Historia’!
Gemengde grond
De zandgrond op het terrein blijkt geroerd te zijn, en ook is een deel van elders aangevoerd, uit de omgeving van de Waalsdorpervlakte, om de kuil te vullen die ontstaan is tijdens het braak leggen van het terrein achter het bezoekerscentrum. Hier bevonden zich nog meer cellen die uiteindelijk niet meer geconserveerd kon worden. Hierdoor is het niet met 100% zekerheid vast te stellen dat de door ons aangetroffen artefacten ook daadwerkelijk van het terrein van het Oranjehotel afstammen. Desalniettemin hebben we enkele interessante voorwerpen weten te vinden, en die vondsten willen wij graag hier presenteren.
De Vondsten;
1 cent uit 1917
1 cent uit 1917. Gevonden aan de rand van het gesloopte complex en daarom vermoed ik dat deze cent niet uit aangevoerd zand komt, maar origineel van het complex komt. Prachtig moment om een Nederlandse leeuw te mogen vinden op deze monumentale plek.
Afgevuurde kogelkop
Een afgeschoten kogelpunt. Voelt zwaar in de hand en duidelijk nog te zien is de achterkant die in de huls geklemd heeft gezeten. Het terrein rond het Oranjehotel en de aangrenzende Frederikkazerne en de Waalsdorpervlakte vormen één van de oudste militaire (oefen) terreinen die er in Nederland waren. Vaak werd er als oefening geschoten op pijpenkopjes die in rijen in een standaard geplaatst werden, ook die pijpenkopjes hebben wij aangetroffen.
Glazen ampul
Glazen ampul. Een oogvondst. Een ampul van glas die ik met opzet vol heb laten zitten met de aarde die er al in zat. Het geeft mooi de vorm weer van de ampul. En tja, laat ter herinnering de aarde van het Oranjehotel er maar in zitten.
Steel van een lepel of vork
Steel van een lepel of bestek. Groen geoxideerd koperen steel, ik denk aan de vorm te zien van een lepel. Prachtige tot de verbeelding sprekende vondst vind ik zelf.
Menselijke kies
Macabere vondst van een menselijke kies. Eén van de eerste vondsten van de dag. Gevonden op de plek waar de oude cellen complexen hebben gestaan.
Duitse houten knoop
Houten knoop. Lijkt te gaan om een Duitse Wehrmacht of RAD knoop.
Duits scheermesje
Duits scheermesje. Bovenkant van een oud Duits Gillette scheermesje. Gevonden aan de buitenrand van het gesloopte cellenblok.
Oude duiten
2 oude duiten. Helaas niet meer herkenbaar. Wel een mooie vondst maar waarschijnlijk afkomstig van de periode ver voor de tweede wereldoorlog.
Vervormde afgeschoten kogelkoppen
2 afgeschoten en versmolten kogelkoppen. Zwaar en van lood.
Stukje koper
Stuk dun koper. Zou de wijzer van een klok kunnen zijn of misschien wel een pootje van een bril. Wie het weet mag het zeggen.
Koperbeslag
Stukje koper beslag. Lijkt op een stuk van een oud scharnier.
Ontsteker van een granaat
Ontsteker van een granaathuls (obus). Wat kan kloppen met de militaire geschiedenis van het terrein.
Duits bakeliet
Een stuk bakeliet, gevonden aan de poort kant van het terrein. Ik herken dit als Duits Bakeliet, dit zie je vaak terug in en om electrische installaties zoals bunkers en commandoposten.
Stuk glas stolp of dopje
Glazen dopje of stolpje. Ook gevonden vlakbij het poortje dat uitkomt richting de Waalsdorpervlakte.
Bewerkt stukje metaal
Stukje bewerkt metaal.
Al met al geen grote vondsten. Maar wel een paar interessante stukjes geschiedenis, gevonden op één van Nederlands meest belangrijke Nationale monument.
‘In deze bajes zit geen gajes, maar Hollands glorie potverdorie!’
Met hartelijke dank aan het Nationaal Monument Oranjehotel en al haar medewerkers en vrijwilligers. En in het bijzonder directeur mevrouw Anke van der Laan.
