Twee foto’s van een groep wehrmacht soldaten. Op het bordje boven de deur staat, niet helemaal leesbaar, dat het om een Ersatz compagnie zou gaan. Reservisten dus. De soldaten dragen hun schuitje en 2 man dragen hun schirmmutze.
Foto van een Duitse Wehrmacht soldaat in uniform. Met de veldpet model M43 in de hand. Duitse adelaar met hakenkruis duidelijk zichtbaar op de borst.
Herinneringsbordje gemaakt rond de bevrijding in 1945. Een prachtig huisvlijt bordje met een schildering op een houten paneel. Nederland in het oranje en daarop de Nederlandse leeuw afgebeeld die de Nederlandse vlag draagt, en een hakenkruis vertrapt. Met de tekst ‘De tirannie verdreven! 5 mei 1945’. Nog prachtig van kleur en een mooie herinnering aan de bevrijdingsperiode.
Dit bordje kwam ik tegen op de rommelmarkt en ik mocht het voor niks meenemen van de aardige dame en heer die het het hadden liggen. Na een praatje en uitleg wat ik met deze spulletjes doe waren ze heel erg blij dat het op een goede plek terecht komt. Heel erg lief!
En toen was daar een mail van Frans van Peer. Frans was bij het uitzoeken van spullen van zijn overleden tante een mapje tegen gekomen met distributiebonnen. Frans stelde de vraag of Wo2verzameling.nl daar interesse in had. Mijn interesse was meteen gewekt, en ik was uiteraard heel benieuwd om wat voor mapje het dan zou gaan. Het distributie mapje was van zijn vader geweest en is gevuld met distributiebonnen en ook nog een vrijlatingsbewijs uit kamp Amersfoort. En het persoonbewijs van de opa van Frans. Er zou een verzetsverhaal bij horen…
Een greep uit de bonnen en distributie stamkaarten in het mapje
Er zijn van elk van de afgebeelde bonnen meerdere stuks in het mapje aanwezig. Bij elkaar een stuk of 15. Bonnen afkomstig uit de oorlog, en bonnen die dateren tot 1949. Een indicatie dat het mapje na de oorlog waarschijnlijk is door gebruikt. Het laat ook zien dat het nog lang niet over was met de schaarste en distributie in de jaren na de oorlog. Getuige ook het aanvraag formulier voor ‘extra textielgoederen’ welke gedateerd is met 1948. En het kaartje van het levensmiddelen bedrijf laat ook zien dat het in de jaren voor de oorlog bepaald geen vetpot was voor de Nederlandse bevolking. Het rantsoenenkaartje heeft een stempel met ‘Winterrantsoen 1920 – 1921.
De Stamkaarten
Deze stamkaarten zijn van Henri van Peer en zijn hele familie. Broodnodig om de juiste en de goede hoeveelheid bonnen te kunnen ontvangen.
Nadat ik het mapje heb ontvangen komen er bij mij allerlei vragen boven en ik vraag Frans naar de achtergrond van zijn opa en de verhalen uit de oorlog die erbij horen. Frans vertelde het volgende verhaal;
‘Ik vond de map in de nalatenschap van mijn tante, een ongehuwde zuster van mijn vader.
Mijn vader was in 1936 begonnen met restaurant het Valken in Breda, samen met zijn vader, mijn grootvader.Tijdens de oorlog heeft vooral mijn vader deze positie gebruikt om zo met extra bonnen de onderduikers die hij kende van voedsel te voorzien. De duitsers hadden wel enig wantrouwen ten opzichte van hem, en zij hebben twee maal mijn grootvader voor dit feit opgepakt.
In de map vind je een ontslagbewijs uit de gevangenis van mijn grootvader, daarnaast ook zijn oorlogsidentiteitskaart.
De naam Stoop is de meisjesnaam van mijn grootmoeder.
Van net na de oorlog is misschien ook interessant een expertiseverslag van de schade die het restaurant gedurende de oorlog had opgelopen.
Helaas weet ik niet veel over wat mijn vader gedurende de oorlog heeft gedaan, hij wilde er niet over praten, wat ik weet werd verteld door mijn tantes. Hij blijkt heel veel goeds gedaan te hebben voor alle onderduikers in Breda.’
Het lijkt er dus op dat de opa en vader van Frans hun positie als restauranthouders hebben gebruikt als dekmantel om aan voedselbonnen te komen voor onderduikers tijdens de oorlog.
Op de achterkant van deze bon staat dat de inlegvellen vernietigd kunnen worden.
Dit is het persoonsbewijs van de opa van Frans, Henri Bartholomeus van Peer. Er staat op het persoonsbewijs dat hij ‘lunchroomhouder’ is geweest, waarschijnlijk doelend op restaurant ‘Het Valken’. En hoofdagent bij de ‘brandwaarborg maatschappij’.
Henri van Peer is volgens het verhaal van Frans zeker twee maal opgepakt op verdenking van tegenwerken van de Duitse bezetter. Hij is hiervoor tenminste 1 maal in kamp Amersfoort beland. Getuige een Entlassungsschein. Dit vrijlatingsbewijs draagt de stempel van Karl Peter Berg, Lagerkommandant SS-untersturmfuhrer. Dit was de beruchte kamp commandant van Kamp Amersfoort en één van de vijf na de oorlog, in Nederland, gefusilleerde Duitsers. De stempel is van de ‘Sicherheitspolizei der besetzten Niederlanden’. Den Haag / Amersfoort.
Uiteindelijk is restaurant Het Valken ook nog behoorlijk beschadigd geraakt op 28 september 1944. In de periode september en oktober 1944 is er flink gevochten in en om Breda. O.a. door Poolse troepen.
Twee formulieren over de geleden en de te vergoeden schade veroorzaakt door het bombardement. Eén formulier van het ‘Zuid-Nederlandsch expertise en inspectiebureau’. En één van de ‘Onderlinge oorlogsschadeverzekering maatschappij’.
Al met al kunnen we over de familie van Peer zeggen dat het een zeer heftige en roerige tijd is geweest gedurende de bezettingsjaren. De familie schijnt heel veel goeds te hebben gedaan voor de onderduikers in hun omgeving toentertijd. Na de oorlog hebben ze over deze daden nooit met anderen gepraat, net als tijdens de oorlog dus. Snaveltjes toe, oogjes dicht. Alsof het de normaalste zaak van de wereld is geweest en zelfs geen aanspraak gemaakt op verzetsuitkering of een onderscheiding na de oorlog. Petje af. en daarom nu wel een klein eerbetoon op deze website.
Dit artikel gaat nog aangevuld worden.
Oproep: Wie weet meer over de Familie van Peer? En/of Restaurant ‘Het Valken’ in Breda?
Met dank aan Frans van Peer.